Επιτροπή Εθνικού διαλόγου για την Παιδεία: Θέματα και ερωτήματα προς επεξεργασία

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.    ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (NATIONAL CURRICULUM)

Ερώτημα:  Σκοποί και Στόχοι της εκπαίδευσης για την Ελλάδα με ορίζοντα τη δεύτερη και την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Τι πολίτες θέλουμε, τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες αυτοί; Χρειάζεται η σύνταξη ενός Εθνικού Πλαισίου Εκπαίδευσης (National Curriculum) αντικείμενο του οποίου είναι να προσδιορίσει σε αδρές γραμμές   τη μορφή και το γενικό περιεχόμενο του  Εθνικού Πλαισίου Εκπαίδευσης  για τον Έλληνα-Ευρωπαίο πολίτη του 21ου αιώνα που μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μεγάλων αλλαγών και απρόβλεπτων εξελίξεων.  Το ΕΠΕ θα δηλώνει το γενικό σκοπό και τους βασικούς στόχους της σχολικής εκπαίδευσης, τα εκπαιδευτικά standards που θα πρέπει να αναμένονται συνολικά από τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και να επιτυγχάνονται σε  κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης.  
 
2.    ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:  ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ-ΔΗΜΟΤΙΚΟ-ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟ
Με δεδομένο ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου έχει ανακοινώσει 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση,   ειδική  επιτροπή   με  ομάδες εργασίας θα ασχοληθούν με τα παρακάτω ερωτήματα:  
 
•    Το μοντέλο διακυβέρνησης της εκπαίδευσης. Πώς θα αποκτήσει αυτονομία η σχολική μονάδα, ως προς το πρόγραμμα, και τη λειτουργία της;  Μπορεί να έχουν οι σχολικές μονάδες τη διαχείριση του προϋπολογισμού τους;  Ποιο είναι το optimum μέγεθος;  
•    Ενιαίος τύπος σχολείων, ή διαφοροποιημένη εκπαίδευση; Μπορεί το σχολείο να βγει από την τυποποιημένη ανωνυμία και να αποκτήσει διακριτή φυσιογνωμία και brand name? Ποιοι ενδιάμεσοι υποστηρικτικοί θεσμοί ανάμεσα στη σχολική μονάδα και τη διοίκηση; Αποτίμηση του θεσμού του σχολικού συμβούλου.
•    Από το αναλυτικό πρόγραμμα στις εκπαιδευτικές πρακτικές. Πώς μπορεί να συγκροτηθεί ένα project oriented πρόγραμμα; Ποιες αλλαγές σε σχέση με τα υπάρχοντα προγράμματα; Δημιουργία πλαισίου σπουδών (coherent/aligned curriculum) σχεδιασμένο ώστε (α) να εξυπηρετεί/ διευκολύνει τη μάθηση (όχι απλά τη διδασκαλία),  (2) να μην έχει κενά και επαναλήψεις, (3) να είναι συστοιχισμένο με τα μαθήματα, γνωστικά αντικείμενα και επίπεδα εκπαίδευσης ή τάξεις. Ποιες μορφές συνεργασίας ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας για την κατάρτιση του προγράμματος και των δραστηριοτήτων του σχολείου; Ποιοι τρόποι αποτίμησης και λογοδοσίας του προγράμματος και του σχολικού έργου;
•    Η βιβλιοθήκη του σχολείου, ο βιβλιοθηκάριος, η γραμματειακή υποστήριξη. Η αλλαγή της εσωτερικής δομής του σχολείου. Η εκπαίδευση εκτός της τάξης. Πώς θα επιτευχθεί σε δύσκολους καιρούς,   σε ποια κλίμακα, με ποια μέθοδο;  
•    Ομάδα εργασίας για τη μελέτη σταδιακή  εφαρμογή   των μεταρρυθμίσεων,  για τις νομοθετικές παρεμβάσεις που απαιτεί μια διαφοροποιημένη εκπαίδευση και ένα σχετικά αποκεντρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα.   
•    Ομάδα εργασίας για τη μελέτη  για το Κοινωνικό/«Συμμετοχικό» Σχολείο (με ιδέες από τα ΖΕΠ) το οποίο να εφαρμοστεί   πιλοτικά σε πληθυσμό   περιφερειών της χώρας με τα μεγαλύτερα προβλήματα και τους λιγότερους πόρους.  

 
3.    ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΑΕΙ
Η αναμόρφωση του γενικού λυκείου δεν μπορεί να διαχωριστεί από την πρόσβαση στα ΑΕΙ. Προτείνεται η δημιουργία μιας Ειδικής Επιτροπής με δυο ομάδες εργασίας οι οποίες θα ασχοληθούν με τα παρακάτω.  
•    Ομάδα εργασίας που θα εξετάσει μοντέλα εκπαίδευσης και πλαίσια σπουδών   που θα περιλαμβάνουν δύο διαφορετικά Πλαίσια Προγραμμάτων Σπουδών, το ένα εκ των οποίων μπορεί να είναι πρόγραμμα που οδηγεί σε ενός τύπου Διεθνές Απολυτήριο [International Baccalaureate]).  
•    Με δεδομένο ότι είναι απολύτως αναγκαία η σταδιακή (μερική ή συνολική) αποσύνδεση της εκπαίδευσης στο ΓΕΛ από τις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις, έργο της ειδικής επιτροπή θα είναι μια ολοκληρωμένη πρόταση θέσπισης κριτηρίων για την εισαγωγή στην Γ/θμια εκπαίδευση.
•    Για τα τμήματα υψηλής ζήτησης μπορεί να εξεταστεί αν η πιστοποιημένη γλωσσομάθεια ή οι γνώσεις Η/Υ μπορούν να αποτελέσουν κριτήρια. Τα κριτήρια μπορεί να περιλαμβάνουν και βαθμολογία από εναλλακτικές στις πανελλήνιες τυποποιημένες [standardized] εξετάσεις  (π.χ. εξετάσεις   ικανοτήτων  πολιτειότητας ή εξετάσεις ακαδημαϊκής αντίληψης [Academic Aptitude Test] ή ακαδημαϊκής απόδοσης [Academic Performance Test], τύπου PISA. Σε  τμήματα ΑΕΙ που δεν έχουν  μεγάλη ζήτηση, οι εισαγόμενοι θα μπορούσαν να επιλέγονται με συγκεκριμένα κριτήρια και χωρίς οποιουδήποτε τύπου εξετάσεις. Για τα τμήματα όπου η προσφορά ισοσταθμίζει ή υπερκαλύπτει τη ζήτηση το αναβαθμισμένο απολυτήριο λυκείου μπορεί να  είναι η μοναδική προϋπόθεση.
•    Πρέπει να εκλείψει επίσης το φαινόμενο φοιτητές να σπουδάζουν ειδικότητες για τις οποίες δεν ενδιαφέρονται, και να αποκλείονται φοιτητές οι οποίοι ενδιαφέρονται γι’ αυτές. Κάθε φοιτητής θα επιλέγει μια ή δυο ειδικότητες, αναλόγως των ενδιαφερόντων του, αλλά και των εκτιμούμενων από τον ίδιο δυνατοτήτων πρόσβασης. Με αυτό τον τρόπο ενισχύουμε την υπευθυνότητα των νέων στην επιλογή της σταδιοδρομίας τους.

 
4.    ΕΠΑΛ & ΤΕΧΝΙΚΗ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
•    Βασικό αντικείμενο της ειδικής επιτροπής είναι να διερευνήσει τα πρότυπα τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης που φαίνεται να έχουν λειτουργήσει αποτελεσματικά και να καταθέσουν αιτιολογημένη πρόταση ή για ένα Πολυκλαδικό Λύκειο ή για ένα Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ) το οποίο όμως έχει και αυτό προοπτική, όπως και το Γενικό Λύκειο, την σταδιακή αποσύνδεση της εκπαίδευσης από τις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις.

Ερωτήματα:
•    Τι μοντέλο Τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης θέλουμε; Το ερώτημα είναι συνολικό και αφορά όλες τις βαθμίδες, από τη μέση έως την ανώτατη εκπαίδευση. Σχετίζεται προφανώς με την οικονομική δομή της χώρας και το μελλοντικό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης.
•    Ποια μορφή πρέπει να λάβει η μαθητεία σε εργαστήρια και επιχειρήσεις εκτός σχολείου;  (apprenticeship).
•    Πρόταση για τη διαπίστευση προσόντων   όπως αυτή του Ευρωπαϊκού Προσοντολογίου για την επίλυση προβλημάτων «άναρχης» αναγνώρισης διπλωμάτων, πτυχίων, κτλ. Η πρόταση θα αφορά στο πώς το ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης προσόντων μπορεί να αποτελέσει άξονα αναμόρφωσης των σχολών επαγγελματικής κατάρτισης. Το ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης προσόντων μπορεί να αποτελέσει άξονα αναμόρφωσης των σχολών επαγγελματικής κατάρτισης;  
•    Πρόταση  για την κάθετη και οριζόντια κινητικότητα στην τεχνική εκπαίδευση από τα ΕΠΑΛ έως τα ΤΕΙ και τα ΑΕΙ.   Συζήτηση για τα κριτήρια αναλόγως των ειδικοτήτων, όπου η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά θέσεων.
•    Συζήτηση για τη θέση των ΙΕΚ στη δομή του συστήματος και σε σχέση με το Εθνικό Σύστημα προσόντων.
•    Δυνατότητα προσφοράς εξειδικευμένων προγραμμάτων διετούς ή μονοετούς παρακολούθησης.
•    Τα γενικά μαθήματα και το περιεχόμενό τους. Κοινά ή διαφοροπιημένα σε σχέση με το γενικό λύκειο;
 
5.    ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
Υπάρχει μια πολυτυπία σχολείων τα οποία ανταποκρίνονται σε ειδικές ανάγκες. Πώς αυτοί οι τύποι εκπαίδευσης θα στοιχηθούν με τις νέες  γενικές κατευθύνσεις που ακολουθούμε; Ποια είναι τα προβλήματα και πώς θα θέσουμε τα ερωτήματα εδώ; Τι προτάσεις; Ποια από αυτά τα σχολεία μπορούν και πρέπει να διατηρήσουν τη φυσιογνωμία τους, και ποια να συγχωνευθούν με τα σχολεία γενικής κατεύθυνσης διατηρώντας στοιχεία διαφοροποίησης;

Έχοντας ως σημείο αναφοράς όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αντικείμενο της ειδικής αυτής επιτροπής, είναι ένα σχέδιο για την ορθή αντιμετώπιση των μαθητών/τριών:
•    με ειδικές μαθησιακές ανάγκες και ειδικές δεξιότητες (π.χ. προβλήματα όρασης και ακοής), με τελικό στόχο την ένταξη αυτών των μαθητών ως ενεργών πολιτών στην κοινωνία. Η διαφοροποιημένη αντιμετώπιση είναι το ζητούμενο προκειμένου να ανταποκριθεί η πολιτεία στις ευθύνες της παρέχοντας ειδική στήριξη στα ΑΜΕΑ.
•     Δίγλωσσων μαθητών που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική τους γλώσσα, Το ζητούμενο είναι μια πρόταση για ειδικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις στις πολύγλωσσες τάξεις του σχολείου αλλά και υποστήριξη ώστε να είναι αποδοτικά στις σπουδές τους με βάση το ελληνικό πρόγραμμα σπουδών και να αντιμετωπίζουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό καταγωγής τους ως πηγή πλούτου.  
•    Μαθητών  μειονοτικών πληθυσμών
•    Σχολείων δεύτερης ευκαιρίας (συμπεριλαμβανομένων και των σχολείων των φυλακών).  
   
6.    ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Η έννοια της αξιολόγησης έχει χάσει το περιεχόμενό της και έχει γίνει πολεμική κραυγή ένθεν-κακείθεν. Ωστόσο, όπως και να την αποκαλέσουμε, ως αξιολόγηση, αποτίμηση, λογοδοσία, στάθμιση απόδοσης κλπ. είναι κάτι το οποίο χρειάζεται στην ελληνική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της για την βελτίωσή της. Προφανώς το σύστημα αξιολόγησης-αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου   δεν μπορεί να διαμορφωθεί άσχετα από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα αφού μαζί με τον προσδιορισμό των στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος καθορίζονται και περιγράφονται λεπτομερώς οι δείκτες αξιολόγησης.   
Αντικείμενο της επιτροπής στο σύνολό της είναι ο προσδιορισμός των Δεικτών  Ποιότητας (Δείκτες διαδικασίας και Δείκτες αποτελέσματος) με τους οποίους θα παρακολουθείται και θα αποτιμάται το εκπαιδευτικό έργο μέσα από μια διαμορφωτική (και όχι τιμωρητική) αξιολόγηση.   Οι Δείκτες Ποιότητας θα πρέπει να αποτελούν χρήσιμα, απλά και εύχρηστα, καθώς και αποτελεσματικά εργαλεία. Πρέπει επίσης να οριστεί ποιοι μετέχουν στην αυτό-αξιολόγηση και αξιολόγηση-αποτίμηση:
•    των προγραμμάτων σπουδών
•    των σχολικών μονάδων (λαμβάνοντας υπόψη το context and προφίλ του σχολείου) για να έχουν τη δυνατότητα βελτίωσης από μόνες τους
•    των στελεχών εκπαίδευσης (που περιλαμβάνει και τους σχολικούς συμβούλους)
•    των εκπαιδευτικών
 Επίσης, θα πρέπει να   αξιοποιώντας την τεχνολογία να αναπτυχθούν εφαρμογές ώστε η αξιολόγηση-αποτίμηση να μην είναι ο «εφιάλτης» όλων των εμπλεκομένων λόγω του όγκου της δουλειάς που συνεπάγεται
7.    ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ  ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

•    Α. Αρχική εκπαίδευση εκπαιδευτικών. Ερώτημα: Μπορούν οι εκπαιδευτικοί να διδάσκουν με μόνο εφόδιο το πτυχίο τους; Πώς θα διδάξουν στο σχολείο μαθήματα για τα οποία δεν έχουν διδαχθεί; Θα συνεχίσουμε με το καθεστώς των δεκάδων ειδικοτήτων στην εκπαίδευση που κατακερματίζουν τη γνώση; Πώς θα βαδίσουμε από τις επί μέρους επιστημονικές ειδικότητες στη φυσιογνωμία των καθηγητικών κατευθύνσεων που χρειάζεται η εκπαίδευση; Ο  Ν. 3848/2010 (όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 4186/2013) και αφορά το «Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας», με βάση τον οποίο  τα πανεπιστημιακά τμήματα από τα οποία αποφοιτούν μελλοντικοί καθηγητές της Β/θμιας εκπαίδευσης υποχρεώθηκαν να προσφέρουν πρόγραμμα προγράμματα αρχικής κατάρτισης των μελλοντικών εκπαιδευτικών τους (είτε ως πρόγραμμα επιλογής, είτε ως υποχρεωτικό) δεν καλύπτει καθόλου τις απαιτήσεις που έχει το σύγχρονο σχολείο από τον εκπαιδευτικό, τόσο ως προς το εκπαιδευτικό του έργο, όσο και ως προς τη λειτουργία του μέσα στην τάξη. Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών είναι προϋπόθεση οποιασδήποτε αναβάθμισης του σχολείου και της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Είναι συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ.
•     Θα πρέπει επομένως να εξετάσουμε την  πρόταση  για  Σχολές  Εκπαίδευσης των Εκπαιδευτικών, διετούς διάρκειας,  οι οποίες θα περιλαμβάνουν τέσσερα εξάμηνα, από τα οποία τα δύο θα είναι εποπτευόμενη  πρακτική εξάσκηση των εκπαιδευτικών. Οι σχολές εκπαίδευσης εκπαιδευτικών δεν θα είναι απλή προέκταση των παιδαγωγικών τμημάτων, αλλά διατμηματικές σχολές με προγράμματα προσανατολισμένα στη σύνδεση των επί μέρους επιστημών με τις εκπαιδευτικές πρακτικές.

•    Β. Διαρκής επανεκπαίδευση. Όλοι οι μεγάλοι επιστημονικοί κλάδοι στη χώρα μας, όπως σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες έχουν καθιερώσει μορφές συνεχούς ενημέρωσης, επιμόρφωσης και επανεκπαίδευσης, καθώς οι γνώσεις και οι επιστημονικές πρακτικές μεταβάλλονται συνεχώς. Επομένως, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι ένα από τα πλέον σημαντικά συστατικά στοιχεία μιας μεταρρύθμισης σε μία ή περισσότερες μεταβλητές ενός εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ είναι απολύτως απαραίτητη για να καρποφορήσει μια οποιαδήποτε καινοτομία που εισάγεται στον εκπαιδευτικό χώρο.  
•    Στις περισσότερες χώρες, η διαρκής ή περιοδική επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας και προσφέρεται με συστηματικότητα και   δωρεάν.   Συχνά αυτού του τύπου η επιμόρφωση προσφέρεται μέσω οργανωμένων προγραμμάτων «εκπαιδευτικής επαγγελματικής εξέλιξης» που οργανώνει το σχολείο, η τοπική αυτοδιοίκηση, η κοινότητα, κτλ. Όσοι/ες εκπαιδευτικοί πετύχουν τους στόχους του προγράμματος, πέρα από το προσωπικό τους όφελος, έχουν κάποιου τύπου αναγνώριση των προσόντων που αποκτούν –αναγνώριση που τους βοηθά, για παράδειγμα, στην επαγγελματική τους ανέλιξη, ή στο να έχουν ιδιαίτερες οικονομικές ή επαγγελματικές απολαβές.  
•    Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, αντικείμενο αυτής της επιτροπής είναι να προτείνει ένα οικονομικά αποτελεσματικό σχέδιο διαρκούς βιωματικής επιμόρφωσης, το οποίο να μην αποσύρει τον/την εκπαιδευτικό από την τάξη αλλά να τον/την ωθεί να αξιοποιεί την τάξη ως χώρο εκπαιδευτικής έρευνας και βελτίωσης των παιδαγωγικών πρακτικών του/της. Το σχέδιο αυτό θα ήταν σκόπιμο να περιλαμβάνει διαφορετικούς τρόπους επιμόρφωσης με την αξιοποίηση των ΤΠΕ, με ευκαιρίες συμμετοχής διά ζώσης και εξ αποστάσεως σε Ευρωπαϊκά προγράμματα εκπαίδευσης, με δυνατότητες σύμπραξης σε οργανωμένες εκπαιδευτικές κοινότητες μάθησης και πρακτικής, κτλ. Δεδομένης της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, το σχέδιο θα ήταν σκόπιμο να ξεκινά σταδιακά με ορισμένες ευκαιρίες που μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως, χωρίς ιδιαίτερο κόστος, σε εθελοντική βάση και με συγκεκριμένα κίνητρα για να εξελιχθεί αργότερα σε ένα ολοκληρωμένο αλλά ευέλικτο πρόγραμμα επιμόρφωσης, με διαφοροποιημένες στρατηγικές. Θα πρέπει να εξετασθούν επίσης τα κίνητρα ώστε οι εκπαιδευτικοί, πέραν από την εσωτερική αίσθηση του καθήκοντος, να συμμετέχουν ενεργητικά και με ενθουσιασμό στην διαρκή επανεκπαίδευση.
•    Πρέπει επίσης να εξεταστούν οι δυνατότητες περιοδικής επιστροφής των εκπαιδευτικών στα πανεπιστήμια (για ένα ή δύο εξάμηνα κάθε επτά χρόνια). Οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να παρακολουθούν προπτυχιακά και μεταπτυχιακά σεμινάρια και να προσφέρουν μέρος του χρόνου τους στα πανεπιστήμια (βιβλιοθήκες, εργαστήρια, υποστήριξη του έργου).   

 8.ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ,  ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ
Η σύνδεση της εκπαίδευσης με τον κοινωνικό της χώρο.  Η μετάβαση από το σχολείο ως κρατικό εμφύτευμα,  στο σχολείο ως κόμβο του τοπικού κοινωνικού δικτύου. Η σύνδεση με την τοπική κοινωνία και την αυτοδιοίκηση.   Ποιες νομοθετικές ρυθμίσεις ως προς το σχολείο, ποιες ως προς την τοπική αυτοδιοίκηση;
Σκεπτικό:  Σχολεία ανοιχτά στην κοινότητα σημαίνει, ασφαλώς,  κάτι περισσότερο από την επέκταση του σχολικού ή ενισχυτικού προγράμματος ή ακόμη συμπληρωματικών προς αυτό προγραμμάτων. Το μεγάλο στοίχημα βρίσκεται στην αλλαγή της  σχέσης του σχολείου με την κοινότητα  και, άρα, στην αλλαγή του ίδιου του σχολείου που από κλειστό αυστηρά ιεραρχικό σύστημα καλείται να πάρει την ευθύνη να αναδιατάξει τις εσωτερικές του δυνάμεις και να επικοινωνήσει, να ανοίξει διάλογο και να δικτυωθεί με την κοινότητα  των ανθρώπων που το περιβάλλει. Παρομοίως, τα κύτταρα της τοπικής κοινότητας, η οποία προφανώς δεν είναι κάτι ενιαίο αλλά περιέχει διαστρωματώσεις και δομές, καλούνται να πάρουν πρωτοβουλίες συνεργασιών και συμπράξεων με τη σχολική κοινότητα. Δύο ξένοι ως χτες, που τους χώριζαν κάγκελα, ρουτίνες, πρωτόκολλα συμπεριφοράς και πρακτικών, ιεραρχίες και ταξινομήσεις (γονείς-μη γονείς, βρίσκονται συνεπώς μπροστά στην πρόκληση μιας ανοιχτής πόρτας, την οποία καλούνται να διαβούν δοκιμάζοντας τα αμοιβαία οφέλη.   Ανοίγοντας τις πόρτες του σχολείου στην κοινότητα, το πιο σημαντικό είναι ότι ανοίγουν οι δίαυλοι για τη συνάντηση με τους πολιτισμικούς  πόρους της ευρύτερης κοινότητας, με τα κύτταρα πολιτισμού που αυτή διαθέτει, σε επίπεδο ατόμων και δομών, ενώ το δίκτυο που δημιουργείται μέσα από το διάλογο, τις ανταλλαγές και τις συμπράξεις ενισχύει τη νέα αντίληψη για τη λειτουργία του σχολείου αλλά και νοηματοδοτεί την τοπική κοινότητα συνδέοντάς την με ό,τι πιο νέο και ελπιδοφόρο διαθέτει η κοινωνία μας, τα παιδιά. Ακόμη και σε  περιόδους κρίσης σαν αυτή που ζούμε, όπου αναμφίβολα οι βασικές βιοτικές ανάγκες έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο,  οι πολιτισμικοί πόροι αποτελούν στη συνείδηση  των εκπαιδευτικών και των γονιών όχι μόνο διέξοδο ή ένα πρόσθετο στοιχείο συμπληρωματικό της εκπαίδευσης αλλά βασική ανάγκη, αναπόσπαστη με την ανατροφή και ανάπτυξη των παιδιών. Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα μπορεί να  εξασφαλίσει αυτούς τους πόρους με ελάχιστο κόστος και μεγάλη αποτελεσματικότητα.

9.ΚΡΙΣΗ, ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ.

Ποιες είναι οι  επιπτώσεις (υπάρχουσες και πιθανές) στη συμπεριφορά των μαθητών και ευρύτερα στην εκπαίδευση από την κρίση; Ποιές προτάσεις προκύπτουν από άλλα παραδείγματα εκπαιδευτικών παραδειγμάτων χωρών σε κρίση (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία κλπ). Η μελέτη θα πρέπει να περιλαμβάνει επίσης τις επιπτώσεις από τα μεταναστευτικά ρεύματα, όσο επίσης και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν  τα ίδια τα παιδιά  των μεταναστών και οι οικογένειές τους σε σχέση με το σχολείο. Η επιθετικότητα (bulling)  και η δυσανεξία. Η μελέτη πρέπει να ολοκληρώνεται με συγκεκριμένες προτάσεις και οδηγίες για τη διαμόρφωση των προγραμμάτων και τη σχολική ζωή.

1Ο. ΕΝΙΑΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΕΙ-ΈΡΕΥΝΑΣ, ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΑΕΙ, ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ
 
 
•    Αναμόρφωση του Χάρτη της ΑΕ, προτάσεις για τον εξορθολογισμό των τμημάτων και των σχολών, κοινά προγράμματα, συνδυασμός ειδικοτήτων  
•    Ενιαίος χώρος ΑΕΙ-Έρευνας: Τι σημαίνει και πώς θα επιτευχθεί;
•    Αναμόρφωση των μεταπτυχιακών σπουδών.
Αρχικά χρειαζόμαστε ένα πλαίσιο με σαφείς θέσεις, διάγραμμα βηματισμών και στη συνέχεια, σε μεταγενέστερη φάση συγκεκριμένες προτάσεις για ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο που θα ορίζει την ανώτατη εκπαίδευση.

 11. ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Μακροπρόθεσμη στρατηγική αλλαγών που περιλαμβάνει τις τάσεις στην αλλαγή της γνώσης στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση. Τι αλλάζει, προς ποιες κατευθύνσεις, ποιοι στόχοι, ποια μεθοδολογία αλλαγών,  ποια στάδια προετοιμασίας;   Πώς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα ετοιμαστεί για εισέλθει στη νέα εποχή;
Πλατφόρμα ανοιχτής πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό για σχολεία και πανεπιστήμια. Αξιοποίηση ΕΣΠΑ και κοινοτικής χρηματοδότησης.

 12. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΟΡΩΝ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.

Μπορούν να ελέγχουν τις οικονομικές τους ροές τα πανεπιστήμια και να συντάσσουν προϋπολογισμούς; Σε ποιο βαθμό  και οι σχολικές μονάδες, και σε ποια κλίμακα, μπορούν να αποκτήσουν οικονομική αυτοδυναμία; Από πού θα εξευρεθούν οι πόροι. Κράτος, ευρωπαϊκοί πόροι, ιδιωτικά ιδρύματα, μορφές συνεργειών.
Δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων μέσω ψηφιοποίησης  του εκπαιδευτικού υλικού σε σχολεία και πανεπιστήμια.
Η αξιοποίηση της πανεπιστημιακής περιουσίας και των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων.